Cuộc hôn nhân Việt Nam - Chân Lạp năm 1620

“Đại dịch” dùng để chỉ một bệnh dịch tễ do nhiễm khuẩn, xảy ra trên một quy mô dân cư lớn và có tốc độ lây lan nhanh. Lịch sử loài người từng ghi nhận nhiều đại dịch khủng khiếp, hầu hết chúng đều có tác động sâu sắc đến nền kinh tế, văn hóa và làm thay đổi văn minh thế giới. Trong lúc chúng ta đang sợ hãi với vi rút Corona, mời bạn đọc cùng điểm lại những đại dịch đáng nhớ nhất trong lịch sử loài người.
 

Chúng tôi mới đây đọc lại hai bài viết cũ của mình, thấy nội dung tuy không có dính líu gì với nhau nhưng cùng thuộc loại “đôi điều nghĩ lại” và cùng ngắn hay rất ngắn, bèn nghĩ lại thêm lần nữa, sửa sang rồi gom lại làm một bài mà phổ biến.
 

LTS: Trường trung học Chấn Thanh là nơi nhà thơ Chế Lan Viên thời trẻ đã giảng dạy; đã yêu cô học trò Nguyễn Thị Giáo và sau đó họ cưới nhau, vượt qua những khó khăn về gia đình họ nhà gái (về việc này xin xem Quách Tấn: Trường Xuyên thi thoại, Trung tâm Nghiên cứu Quốc học xuất bản). Cái tên trường Chấn Thanh cũng được đặt tên cho con gái của nhà thơ: Phan Thị Chấn Thanh. Bài viết của tác giả Xuân Tùng nhiều tư liệu quý cho thấy đây là một ngôi trường lớn, cách mạng, với nhiều danh nhân yêu nước đã tham gia kháng chiến. Thiết tưởng lãnh đạo thành phố Đà Nẵng nên dựng một tấm bia trước trường để ghi nhớ cho người đời sau.

Công tác tình báo trong Sài Gòn rất cần đến phụ nữ. Chị em đi lại khá dễ dàng trong vùng giặc kiểm soát, có người là điệp viên chui sâu trong các cơ quan tối mật của địch để thu thập tài liệu, tin tức, nhưng số đông chị em làm công tác giao thông liên lạc để nối đường dây từ ấp chiến lược vào Sài Gòn và ngược lại.

Dĩ nhiên cuộc giao lưu lần thứ nhất này diễn ra vào ngày 10 tháng 2 năm 2000, khi đó Vladimir Putin ở trước cuộc bầu cử Tổng thống sẽ diễn ra vào trung tuần tháng 3 cùng năm. Cũng vào thời diểm ấy Bộ phận báo chí của Văn phòng Tổng thống chưa có kinh nghiệm tổ chức bằng cầu truyền hình nên cuộc giao lưu diễn ra qua phương tiện điện thoại. Tạp chí Nga Sự thật Thanh niên mới đây cho công bố văn kiện này. Chúng tôi xin được chọn và lược bớt những gì liên quan quá cụ thể tới tình hình xã hội, chính trị của nước Nga vào thời điểm đó.
 

LTS: Nguyễn Thế Quang xuất thân là thầy giáo dạy Văn ở Nghệ An. Về hưu rồi, ông mới bắt đầu viết tiểu thuyết. Thế là có Nguyễn Du, Thông reo Ngàn Hống (viết về Nguyễn Công Trứ) và bây giờ là Đường về Thăng Long.

Nhà văn Nguyễn Thế Quang

Toàn là những đỉnh cao khó trèo. Tác phẩm Nguyễn Du được ông viết say sưa, đọc không thấy mệt, cuốn hút, và tư liệu khá chính xác do nghiên cứu, đối chiếu rất kỹ cộng với trí tưởng tượng, làm việc sáng tạo - đó có thể xem là một luận án tiến sĩ về Nguyễn Du. Mặc dù cũng còn có nhiều luận điểm phải bàn cãi (chẳng hạn Nguyễn Du đi đến tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái của Pháp có phải là một sự gán ghép “vượt thời đại” do ý muốn chủ quan của tác giả hay không?). Cuốn Đường về Thăng Long, lấy bối cảnh lịch sử là một giai đoạn hết sức đặc biệt và đặc sắc. Các nhân vật có điều kiện thể hiện hết mình, nhất là giới trí thức tinh hoa. Chúng ta thấy xuất hiện ở đây gần hết các tên tuổi trí thức thời ấy, và trung tâm là Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nhiều bạn đọc khen tác giả sưu tầm tài liệu giỏi. Từ làng quê, cha mẹ, ngôi trường mà Võ Nguyên Giáp học và những bạn bè cùng hoạt động, sau đó đến mối tình nồng thắm với bà Quang Thái, một chiến sĩ cách mạng, một đóa hoa hồng thắm tươi trong bão táp chiến đấu và thời cuộc. Cái mà người đọc có thể bàn luận là cách nhìn hơi một chiều (ai cũng yêu nước cả) với một số nhân vật trí thức phức tạp, như Hoàng Xuân Hãn, Trần Trọng Kim, kể cả Nguyễn Tường Tam. Tác giả dành nhiều cảm tình trong sự miêu tả cho họ. Đáng chú ý đối với tôi là những trang quý giá đối với Đặng Thai Mai, Cao Xuân Huy… (họ là thầy tôi), và xen vào đó là mối tình Võ Nguyên Giáp - Đặng Bích Hà.

Đường về Thăng Long viết đến đoạn cuối đã hơi đuối sức (có lẽ vì sức khỏe, lao động miệt mài mà lại yếu tim…). Cuộc đời Võ Nguyên Giáp càng về sau này càng phức tạp theo cái phức tạp, lớn lao của cuộc chiến đấu chống Mỹ. Viết đoạn chống Pháp như thế là thành công (chỉ hơi tiếc hình ảnh Hồ Chí Minh còn hơi mờ, vì nếu không có Hồ Chí Minh thì không có Võ Nguyên Giáp như ta thấy - nhưng thôi, đòi hỏi thì vô cùng). 

Cuốn tiểu thuyết đọc lôi cuốn, thú vị, nhiều đoạn xuất sắc. Dưới đây Hồn Việt xin trích một đoạn trong chương 14 - đối thoại giữa Nguyễn Tường Tam và bà mẹ. Giới thiệu với bạn đọc, để thấy cái bút lực đã đến độ chín của tác giả.