Không gì thú vị bằng những ngày Tết, bạn có dịp về chơi miệt vườn, đi dưới vườn cây trĩu quả và thưởng thức vài món đặc sản miệt vườn. Mùa này, xoài bắt đầu chín vàng, vú sữa căng phồng bóng láng, mận hồng đào đỏ tươi óng chuốt. Hương nhãn đầu mùa thoang thoảng đưa hương, trái cây miệt vườn nổi tiếng thơm ngon:
Xoài nào ngon bằng xoài Cao Lãnh
Vú sữa nào ngọt bằng vú sữa Cần Thơ
Được thiên nhiên ưu đãi nên miệt vườn mùa nào, thức ấy. Xuân về, miệt vườn khởi sắc: “Hàng bần xanh lưa thưa bên dòng nước đục, ruộng vườn bát ngát bao la. Cụm hoa lục bình tim tím ngẩn ngơ chiều. Trên kênh rạch chen chúc xuồng ba lá”.
Trong vườn mai nở vàng rực. Tiếng chày quết bánh phồng nhịp nhàng trong thôn xóm. Tết đến, mọi người chuẩn bị đón xuân sang, vạn vật như bừng lên sức sống. Tiếng chim ríu ra, ríu rít trong vườn cây đầy trái chín. Về đây, bạn thưởng thức xoài cát Hòa Lộc, quả to hạt lép, nhãn xứ “Cồn” no tròn mọng nước, mít tố nữ thơm phưng phức, bưởi năm roi của xứ Mỹ Hòa (Bình Minh, Vĩnh Long), cam, quýt Tam Bình, ngọt ngào bóng láng.
Thức ăn miệt vườn có sẵn, vườn nhà, trong ao, ngoài đồng. Muốn ăn rau sống, bạn thử đi một vòng quanh vườn đã có rổ rau ngon lành, đủ loại. Sau mùa nước nổi, cá theo dòng nước vào đồng đẻ trứng, cá vào tận trong mương, chỉ cần tép lưới đã bắt được cá, mò cua, bắt ốc, xúc tép, ăn một bữa phủ phê.
Cái món ốc sao mà phong phú quá! Ốc Bươu to, ốc đắng, ốc lác, sau khi ngâm với nước vo gạo, luộc với lá ổi hay lá sả. Mở đầu khai vị món ốc luộc chấm mắm me, ăn kèm với chuối chát, khế, sả, ớt thêm vài cọng ngò thơm hết chỗ chê.
Thức ăn miệt vườn không đòi hỏi cao lương mỹ vị nhưng đòi hỏi tài chế biến hợp khẩu vị. Mắm kho phải ăn kèm bông súng, rau dừa. Cá trê nấu canh bầu hoặc nước chấm mắm gừng. Mùa điên điển nở vàng đầy đồng, nấu canh chua với cá linh không gì ngon hơn.
Canh chua điên điển cá linh
Ăn một mình, không biết lấy ngon
Thật ra nói đến món ăn miệt vườn phải kể đến mắm. Mắm có nhiều loại như: mắm thái, mắm lóc, cá trê, cá sặc, cá linh, mắm tép… Mỗi thứ đều có màu sắc, mùi vị đặc biệt. Tết đến với mắm chưng hột vịt, thịt bằm và nồi thịt kho rệu dưa cải không gì bằng. Mắm kho phải ăn kèm dưa leo hay bông súng mới ngon. Các bạn muốn lai rai thì có lẩu mắm. Lẩu mắm với hình thức chế biến cao cấp đòi hỏi đủ loại như: rau sống, rau đắng, cá bống kèo kèm thịt heo ba chỉ, mực tươi, tép, tim gan heo… Ở nông thôn, thịt chuột, thịt rắn còn là món đặc sản không gì so sánh được:
Cần chi cá lóc, cá trê
Thịt Chuột, thịt Rắn còn mê hơn nhiều
Tết đến là mùa cá Lóc. Cá Lóc nấu canh chua, chiên xù, cuốn bánh tráng và rau sống ăn hết chỗ chê. Cá lóc nướng trui vừa ngọt, vừa thơm ngon. Món cá kho mới độc đáo. Cá bống kèo để nguyên con, rửa sơ trong nước muối không mổ bụng, kho ăn với dưa leo, ngon ngọt, nhờ mật đắng tươm ra. Cá rô đồng béo ngậy kho tộ, cá rô nướng ăn với nước mắm biển, thêm vài hột tiêu ngon hết sẩy. Tết thường ăn nhiều chất béo, chất ngọt nên rất ngán, bạn đến với thức ăn miệt vườn mới thấy hết ý vị.
Thức ăn miệt vườn kể làm sao cho xiết tuy dân dã nhưng đượm tình quê hương. Cuộc sống phong phú miệt vườn cuốn hút bước chân bao lữ khách:
Đến đây thì ở lại đây
Bao giờ bén rễ, xanh cây hãy về.
