Biết tạp chí Hồn Việt sắp ra số 100, tôi vui mừng, viết mươi dòng khánh hỷ. Nhớ khi Hồn Việt ra đời, người trong tòa soạn rất ít, cộng tác viên chưa có là bao. Nhưng cán bộ, nhân viên ai nấy đều chung tay, góp sức, làm được những số báo ban đầu. “Nàng dâu mới” của trăm họ vẫn tỏ ra duyên may nết tốt, nhiều người ưa, so với các “liền chị” thì cô em “tài sắc rõ là phần hơn”.
Thuở ấy ở Thái Bình có ông Ngọc Kết, nhà báo lành nghề, khó tính trong việc chọn báo để đọc. Ông nói với các bạn: “Hồn Việt mới ra đời nhưng văn hay chữ tốt đấy”. Mỗi ngày ông ăn không nhiều nhưng phải uống sáu vại bia và đọc vài tờ báo. Có lần say bia, ông ngã bị thương phải vào bệnh viện. Bác sĩ khuyên ông giảm lượng bia. Nhân đó ông bớt bia, dành tiền mua tạp chí Hồn Việt, ông nói như triết lý: “Đọc hay hơn Say bia!”.
Thế rồi ông đọc Hồn Việt từ đó đến khi qua đời, năm 2013. Ông sớm có bình luận về Hồn Việt: “Lập trường vững, phương hướng đúng. Ngợi ca những bậc hiền nhân quân tử với lời lẽ có cánh, tư liệu chuẩn xác, khiến người đọc tự hào và cảm phục. Phê phán những kẻ sai trái với chứng cứ xác thực, luận cứ vững vàng, không để ai làm phù phép bào chữa bênh che... Đọc báo mà thêm sáng con mắt, thấy được đúng sai dĩ vãng, thêm vững lòng tin hiện tại và tương lai!” v.v...
Có lần ở Hà Nội, người đại diện Hồn Việt nói với các cộng tác viên: “Cảm ơn các vị đã gửi bài hay đến, chúng tôi chỉ là người chọn lựa và sắp xếp để thành tạp chí hay”. Nói như thế là nặng về cộng tác viên, mà nhẹ về những người tòa soạn. Nhân đây xin kể một chuyện thực: Ở Thái Bình có một nhóm cộng tác viên tuổi cao đã nghỉ hưu, gác bút nhiều năm; song đọc Hồn Việt thấy hay và thích thú, rủ nhau trở lại với việc nghiên cứu, sáng tác, gồm Nguyễn Tiến Đoàn, Phạm Minh Đức, Bút Ngữ. Trở lại có kết quả: người nhiều được Hồn Việt đăng 7, 8 hoặc 9, 10 bài. Người ít cũng 2 bài. Như thế là Hồn Việt có công phục hồi những ngòi bút đã xếp bút nhiều năm. Nhóm ba người chúng tôi nay đã xa vắng Nguyễn Tiến Đoàn, còn hai người xin làm đôi câu đối mừng Hồn Việt lên số 100:
“Sự đúng, ngẫm sâu, Hồn Việt sáng,
Ảnh đẹp, văn tài, bạn đọc yêu”
Chuyện gần gợi đến chuyện xa. Có mấy chục các anh, các chị sống nơi hải ngoại, ở Pháp, Mỹ, Canada... vui vẻ viết bài về cộng tác với Hồn Việt, góp sức góp tài cho tạp chí thêm hay, làm quà văn chương tặng bạn đọc quê nhà.
