Thầy cô giáo là những nhân vật không thể thiếu trong các phim về tuổi học trò. Khá nhiều bộ phim nước ngoài khai thác thành công đề tài trường học với các nhân vật chính là thầy cô. Chỉ riêng Hollywood đã có đến hàng chục diễn viên đóng vai giáo viên thành công ở cả phim nhựa và truyền hình. Ở Việt Nam, tuy chưa có nhiều những hình ảnh thầy cô giáo trên phim trở thành thần tượng của khán giả “nhí” nhưng các vai diễn ít nhiều góp phần khắc họa phong phú hình ảnh những kỹ sư tâm hồn…
1. Nam diễn viên đóng đinh tên tuổi với nhân vật thầy giáo là Hữu Mười. Sau vai thầy giáo Thứ trong Làng Vũ Đại ngày ấy (ĐD Phạm Văn Khoa), anh khẳng định tài năng diễn xuất chân thật, mộc mạc với vai thầy giáo Khang trong bộ phim Bao giờ cho đến tháng Mười (ĐD Đặng Nhật Minh). Không chỉ hợp với vai thầy giáo từ vóc dáng thư sinh đến khuôn mặt hồn hậu, anh lột tả hình ảnh người thầy với phẩm chất nhiệt thành, tốt bụng.
Nữ diễn viên có duyên với vai cô giáo phải kể đến Hồng Ánh. Với vai cô giáo Giao trong phim Thung lũng hoang vắng (ĐD Nhuệ Giang), Hồng Ánh đoạt giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất LHP Việt Nam lần thứ 13 (năm 2001) và bộ phim đoạt giải Bông Sen Bạc tại LHP này. Vai diễn gần đây đưa Hồng Ánh đoạt giải Nữ diễn viên xuất sắc nhất ở hạng mục phim Á- Phi thuộc Liên hoan phim quốc tế Dubai và giải Cánh diều Vàng 2008 cũng là cô giáo, dẫu hình ảnh nghề giáo chỉ lướt qua trên phim. Đó là Hạnh trong Trăng nơi đáy giếng (ĐD Nguyễn Vinh Sơn) lãng mạn đến mức tranh thủ giữa giờ giảng… đọc thơ tình cho học sinh nghe.
Hồng Ánh còn vào vai cô giáo Trinh trong bộ phim Kính vạn hoa phần 3 (ĐD Đỗ Phú Hải), chủ nhiệm một lớp có nhiều học sinh rất “quậy”. Vai diễn bị so sánh với người thủ vai này ở các phần trước đó nhưng là hình ảnh cô giáo năng động, hiện đại, khác với các vai cô giáo trước đó của Hồng Ánh. Cả cô Trinh và cô Giao đều gặp những học trò có những chuyển biến tâm lý khá phức tạp từ tuổi thanh thiếu niên sắp trở thành người lớn, nên “cô giáo” Hồng Ánh càng có dịp thể hiện tình yêu nghề và yêu học trò.
Vai cô giáo của Hiền Mai trong phim truyền hình Tuổi thần tiên (hay còn có tên khác Cu Tí và cô giáo Mai của đạo diễn Phan Hoàng) phát sóng từ cách đây hơn chục năm nhưng vẫn được nhiều người nhắc nhớ bởi hình ảnh cô giáo tận tụy và yêu thương học trò. Phải có tình yêu trẻ thơ rất nồng nàn, cô giáo Mai mới có thể vượt qua những trở ngại, ngay cả khi bị xúc phạm, bị hiểu lầm…, để giúp trẻ tiến bộ, chăm ngoan và học giỏi. Tốt nghiệp sư phạm và yêu nghề giáo, Hiền Mai đã hóa thân thành cô giáo thật sự trên phim nên vai diễn của chị khiến người xem xúc động.
Hiền Mai vai cô giáo Mai trong phim Tuổi thần tiên.
Khác với hình ảnh cô giáo ngoan hiền thường thấy, ca sĩ Hồ Ngọc Hà gây được dấu ấn bởi cô giáo Hoài An trẻ trung, hiện đại trong phim Chiến dịch trái tim bên phải (ĐD Đào Duy Phúc). Hoài An mới ra trường về làm chủ nhiệm lớp 7 có những học trò thuộc nhóm “bát quái” học giỏi nhưng không kém phần ngổ ngáo. Cảm hóa được “bát quái”, chúng trở nên ngoan ngoãn và còn làm “ông bà mối” cho cô giáo... Có thể coi bộ phim này là bước đột phá so với hình ảnh thầy cô giáo mang tính “truyền thống” trong thời gian dài trên màn ảnh trước đó.
Để vai thầy cô giáo trên phim tạo được dấu ấn trong lòng khán giả, nhiều diễn viên cho biết, họ phải gây được ấn tượng với chính các diễn viên “nhí” trong phim. Mặc dù lúc đóng phim, Hồ Ngọc Hà đang bận rộn với album đầu tay để tạo dựng hình ảnh ca sĩ nhưng cô luôn chú ý ăn mặc chỉn chu, gọn gàng, và mặc dù lúc đó Hà vừa tốt nghiệp trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (nay là đại học), rèn luyện ở môi trường quân đội với những kỷ luật khắt khe nhưng cô nhanh chóng hòa nhập với các diễn viên “nhí”. Cô cho biết, cô có nhiều người hâm mộ tuổi mới lớn phần lớn nhờ vai diễn này.
Hồng Ánh thổ lộ, cô có năng khiếu thuyết phục trẻ con và có thể “đối thoại” với chúng nên các vai cô giáo trên phim cô không phải “diễn” nhiều mà bằng chính tình cảm thật của cô với học trò ngoài đời.
2. Diễn viên Hồng Ánh quan niệm, cô giáo trước hết phải là bạn của các em, có thể giúp các em giải quyết và chia sẻ những khó khăn về tâm lý tuổi mới lớn mà các em không dễ tâm sự với bố, mẹ hay bạn bè. Vì thế, cô cho rằng, giáo viên không nên lúc nào cũng phải ra dáng đạo mạo và không phải cứ đứng ở vị trí dạy dỗ học trò.
Ca sĩ Hồ Ngọc Hà chia sẻ: “Khán giả mong muốn thầy cô giáo lên phim chân thật nhưng có những phim, hình ảnh thầy giáo chân thật quá đến mức trần trụi lại gây phản cảm. Tôi chỉ mong các thầy cô giáo trên phim mềm mại chứ không còn cứng ngắc để người xem cảm thấy dễ chịu hơn”.
Thể hiện hình ảnh thầy cô giáo trên phim suy cho cùng là việc diễn xuất cho ra hồn vía nhân vật. Trong khi những nghề nghiệp khác có khi rất xa lạ thì ngược lại nghề giáo lại rất thân quen với các diễn viên, bởi ai cũng từng có những năm tháng học trò nên những hình mẫu giáo viên ngoài đời cũng là một phần đời mà các diễn viên đã từng tiếp cận và thân quen. Vì vậy, diễn viên có thể đong đầy cảm xúc hơn khi vào vai thầy cô giáo, đặc biệt với những ai đã từng có nhiều kỷ niệm khó quên ở tuổi học trò.
Hinh
Cảnh trong phim Thung lũng hoang vắng (đạo diễn Nhuệ Giang).
Tuy đã có nhiều hình mẫu thầy cô giáo được xây dựng trên phim, nhưng có lẽ do kịch bản vẫn chưa khai thác được sự phong phú và đa dạng của những người làm nghề giáo nên thầy cô giáo trên phim dễ bị “đóng khung” bởi những tính cách quen thuộc đến nhàm chán… Cũng một phần vì nỗi e ngại của những người làm phim khi đụng chạm đến nghề sư phạm, nếu xây dựng nhân vật giáo viên cá tính dễ bị gán cho “tội” làm méo mó hình ảnh nhà giáo như đã từng xảy ra với không ít phim phản ánh giáo viên hủ hóa hay yêu đương học trò...
Giáo dục hiện nay đang là một đề tài gai góc cho các nhà làm phim với khá nhiều vấn nạn bởi các căn bệnh trầm kha như chạy theo thành tích, chạy trường, chạy lớp… Vì thế, những bộ phim về đề tài giáo dục vẫn còn là mỏ quặng phong phú đòi hỏi các nhà làm phim tìm tòi và khai phá. Và hình ảnh giáo viên bây giờ không phải chỉ đơn thuần theo một lối chính diện là lên lớp, giảng bài và chăm lo hết lòng cho học sinh mà còn tích tụ nhiều hơn những dấu ấn của cuộc sống.
Một cuộc sống không hề đơn giản khi giáo viên phải đối mặt với mưu sinh bằng đồng lương quá thấp, vì vậy nếu như những tiêu cực trong nhà trường vẫn còn tiếp diễn, nếu như các thầy cô giáo phải chạy theo mưu sinh bằng nhiều hình thức thì môi trường giáo dục sẽ khó lòng giữ được sự trong sáng để học sinh phải noi theo… Điện ảnh phải chuyển tải được nhịp sống của thời đại, phải nói lên được những ưu tư bức xúc của những người làm nghề giáo, và con người phải đối diện và chọn lựa giữa ánh sáng và bóng tối để vươn lên…
