Ở khu vực nông thôn nước ta có đến hàng trăm thứ rau, mỗi loại rau khi chế biến các món có một hương vị khác nhau, có loại dành làm gia vị, loại ăn sống, loại nấu canh, luộc... Và gần đây, một số loại rau “hoang dại” đã có mặt trong các nhà hàng đặc sản... Mỗi loại rau trong các món ăn này đều mang vị thuốc, ví dụ như rau dớn có tính nhuận trường, ngừa và chống táo bón hoặc đau âm ỉ đại tràng; lá lốt giúp chữa đau xương, thấp khớp, đổ mồ hôi tay chân, chữa cảm hàn; rau chùm bao có tác dụng mát gan, bổ thận, an thần... Đặc biệt, món ăn chế biến từ ngọn (đọt) chùm bao rất thơm ngon.
Chùm bao có tên khoa học là Passiflora foetida L, họ chùm gửi. Ngoài ra còn có các tên dân gian khác: lạc tiên, hồng tiên... Gọi là chùm bao vì quả được bọc bởi một vỏ lưới. Chùm bao là loại dây leo, thân, lá có lông tơ mềm, lá mỏng hình tim, mọc so le, có 3 thùy, hoa đơn độc 5 cánh màu trắng, già chuyển màu tím nhạt. Quả hình trứng, bọc bởi lớp vỏ lưới (áo ngoài), chín rất thơm, ăn có vị chua chua ngọt ngọt.
Theo Đông y, chùm bao được sử dụng để trị mất ngủ, ho và một số bệnh về da. Chùm bao được chiết xuất hoạt chất chế tác dược phẩm an thần giúp chống stress dành cho giới lao động trí óc luôn căng thẳng thần kinh, dẫn đến hậu quả suy nhược tim mạch, cơ thể.
Người dân quê tôi cho rằng ăn đọt chùm bao có 4 cái lợi: không mất tiền mua; không độc hại; phục hồi sức khỏe; có món ăn lạ miệng, thơm ngon. Bởi vậy, họ thường hái đọt non nấu canh hoặc xào với tôm, thịt, cá, nấm, ăn giúp chặn đứng hiệu quả nồng độ cholesterol tăng bất thường trong máu, giúp ổn định tâm sinh lý; những người khó ngủ thường lấy ngọn non luộc ăn vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ.
Chùm bao nấu canh tôm như sau: một mớ ngọn chùm bao rửa sạch, để ráo; 2 lạng tôm đất tươi lột vỏ ướp gia vị. Cho dầu ăn vào soong phi thơm với một củ hành tím đập dập, cho tôm vào xào sơ rồi châm vào khoảng 1-2 lít nước, nêm bột nêm vừa đủ. Khi nước sôi, thả chùm bao vào, đảo đều rau, để sôi qua 2-3 phút rồi nêm lại cho vừa miệng.
Ngoài ra, món chùm bao hấp cũng làm đơn giản, ăn rất thơm, ngon, ngọt vì không mất nước. Bỏ ngọn chùm bao đã rửa sạch vào đĩa, đặt trong nồi cơm điện để hấp trong 10 phút. Mang ra chấm với nước mắm ớt, tỏi, chanh, ăn với cơm nóng rất ngon miệng.
