Nhà cửa không dồn vào một cục như ở xứ ta mà rải rác, cứ chen giữa một khu nhà là một cánh rừng hay những cánh đồng, đủ loại từ lúa mì, bắp, rau cải… Xuống sân bay tôi nao nức gặp Paris như gặp cố nhân, đúng hơn là gặp thần tượng mà mình ngưỡng mộ từ khi biết chạm đến văn chương.
Cuộc dạo chơi đầu tiên những ngày ghé thăm Paris là đi thuyền trên sông Seine, nghe cứ như trong mơ, trong hồn tôi tự nó ngân nga:
Nhưng người về đâu, người về đâu
Để nước sông Seine bỡ ngỡ chảy quanh cầu
Sao người không là vì sao nhỏ
Để cho tôi nhìn trong đêm thâu
(Thơ Nguyên Sa)
Rồi thơ Pháp cũng cất tiếng trong tôi:
Sous le pont Mirabeau coule la Seine
Et nos amours
Faut-il qu’il m’en souvienne(*)
(Thơ Apollinaire)
Chẳng cần lục lọi, tôi còn lôi được cả trong trí nhớ chật chội, lộn xộn của mình được bức tranh Những cô gái trên cầu Mirabeau của Picasso nữa! Trời đất, ở đâu mà thơ văn nhạc họa về sông Seine nhiều dữ vậy? Thảo nào dòng sông này quá nổi tiếng. Sức mạnh của nghệ thuật thật là kinh khủng, nó tạc bóng dáng của sông Seine thành bất tử, trên toàn cầu.
Nhìn kỹ lại sông Seine, sông cũng bình thường thôi, có điều người Pháp lại “trồng cây si” quanh nó nhiều công trình kiến trúc tuyệt đẹp để đời. Nào tháp Eiffel, nhà thờ Đức Bà Paris… và nhiều lâu đài danh tiếng khác. Ở một thành phố lớn nhưng dòng sông vẫn xanh, không bị ô nhiễm. Hai bên bờ sông được kè đá tươm tất, trên bờ có những công viên hay chỉ là một không gian có cây xanh để người dân ra đó ngồi chơi ngắm sông, trẻ con nô đùa, chạy xe đạp. Chỉ một đoạn sông ngắn là có một cây cầu bắc qua, nghe nói đến hơn ba chục cái cầu, mỗi cái có mỗi vẻ đẹp khác nhau, có tên tuổi, có lý lịch riêng…
Có vài cái cầu chỉ dành cho người đi bộ, xe không được chạy vào. Thật là một dòng sông sang trọng, danh giá. Ở những chỗ bờ sông vắng, rất thơ mộng có những đôi nam nữ ngồi tình tự… Thế là sông Seine đẹp chủ yếu là nhờ con người tô điểm giữ gìn. Ôi giá mà sông, rạch ở Sài Gòn cũng được quy hoạch, gìn giữ như thế thì đâu nhan sắc Sài Gòn có thua kém gì nàng hoa hậu này của Paris!
Khi qua Hà Lan, đất nước được xây dựng trên đầm lầy, kênh rạch nhưng thành phố Amsterdam cũng được ví như một Venice của nước Ý. Mọi người thích thú khi được “chiêu đãi” một chuyến dạo chơi quanh thành phố bằng thuyền trên những thủy lộ này. Lại nhớ đến những con kênh ở xứ mình… Ai cũng bảo đã đi chơi thì đừng nhớ gì cả, khi xài euro cũng đừng nhẩm tính ra tiền đồng làm gì cho khổ! Nhưng liên tưởng là một hoạt động khó kiềm chế nhất của con người.
Khi dạo chơi ở những khu phố cổ như Brussels (Bỉ), Munich (Đức), Amsterdam (Hà Lan) hay những đại lộ ở Roma (Ý), nhiều con đường xưa lát bằng những cục đá nhỏ, được sắp rất công phu và đẹp, đã nhẵn bóng, có tuổi từ vài trăm năm đến vài nghìn năm vẫn còn nguyên vẹn, lại chợt nhớ đến câu thơ của Bà Huyện Thanh Quan:
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Đền cũ lâu đài bóng tịch dương
Nước ta còn có con đường cổ nào được giữ gìn xứng tầm lịch sử không? Để ta được bước đi trên đó mà ngưỡng vọng và biết ơn cha ông… Có đền đài cổ nào của nước mình, như ở Huế chẳng hạn, được yên ổn dưới bóng tịch dương không? Hay là những festival phù phiếm và những hội chợ phù hoa nối tiếp nhau phá nát không gian cổ, tô vẽ lòe loẹt, náo loạn đền đài… Hội hoa Floriade rất lớn ở Hà Lan, 10 năm mới tổ chức một lần, kéo dài đến 6 tháng, có rất nhiều nước tham gia nhưng cũng nhẹ nhàng, không quá đông đúc, náo nhiệt… Có thế người ta mới thưởng thức được vẻ đẹp của hoa.
Đến châu Âu thì không thiếu gì những công trình hiện đại và vĩ đại, tân kỳ… Thế nhưng hầu hết du khách thích đến thăm những công trình kiến trúc cổ như lâu đài Fontainebleau của Pháp, lâu đài Nymphenburg ở Đức, điện Pantheon ở Ý... Và những ngôi làng cổ, nhà hàng cổ với những món ăn truyền thống cũng hết sức hấp dẫn. Cả tượng “chú bé tè” nhỏ xíu đứng ở một góc phố nhỏ ở Brussels cũng là cách quảng bá để mọi người đổ xô đến đây mua... sô cô la và hàng lưu niệm có hình chú bé. Những đất nước ấy hiểu rõ giá trị đó, họ thông minh nên biết giữ những gì cần giữ. Vì thế họ không chỉ là những cường quốc về kinh tế mà còn là cường quốc về văn hóa, sâu sắc và tinh tế. Và cũng nhờ thế, họ chinh phục được trái tim du khách từ khắp nơi đổ về...
____________
(*) Tế Hanh dịch:
Dưới cầu Mirabeau chảy qua sông Seine
Và tình ta nữa
Có nên nhớ lại không em
