Thơ Hữu Thỉnh có một không khí huyền nhiệm, mong manh, tinh tế và nhân ái. Người thi sĩ vốn xuất thân từ nông thôn, từ lính tăng này vốn có một tấm lòng từ ái, nhân hậu. Anh đã thương mến, nhường nhịn, tin yêu, sẻ chia, nhưng không ít lần anh cũng bị bất ngờ bởi những "nhân tình cay đắng: "Ta đâu có đề phòng phía những người yêu". Thế mà anh đã là "bậc thầy của sự thỏa hiệp". Sau bao nhiêu năm, liệu hồn thơ anh có bị đóng băng bởi sự trải nghiệm đau đớn đó? Không. Anh vẫn còn đủ sức để tiếp tục làm thơ, tiếp tục làm "quản lý", tiếp tục yêu tin con người...
Trong các thi sĩ thời nay, hiếm có người nào có thể có sự tinh tế trong thơ như Hữu Thỉnh. Kể cả các nhà thơ nữ là những người sở trường về điểm này. Đôi lúc, chúng ta thấy thơ Hữu Thỉnh quá nhiều "nữ tính", quá nhiều "dịu dàng"... là như vậy.
Triết lý nhân thế cũng là chỗ mạnh của thơ Hữu Thỉnh. Và sự kết hợp giữa những suy tưởng về cuộc đời, con người của anh đã để lại những câu thơ đáng gọi là "danh cú":
– Đời nhanh quá vui buồn chưa kịp cũ
– Còn một chút hoa dong riềng cuối giậu
Chờ một ngày sương muối đến đem đi...
Gần đây, Hữu Thỉnh xuất hiện như một cây bút tiểu luận đặc sắc về các nhà thơ: vừa đánh giá khái quát vừa có rất nhiều cái nhìn thơ, cái nhìn nội tâm... Với các tiểu luận này, anh đã vươn lên tầm các nhà chính luận. Con người này có một năng lực làm việc phi thường, anh làm việc ngày đêm không nghỉ, vừa làm "chủ tịch", vừa làm "trưởng tộc", lo "quan hôn tang tế". "Và không biết ‘lão ta’ ngủ vào lúc nào" (Trần Đăng Khoa).
Hữu Thỉnh nhà thơ, Hữu Thỉnh "chính khách", Hữu Thỉnh hùng biện, Hữu Thỉnh lính tăng – Hữu Thỉnh đầy nữ tính..., không biết ta sẽ chọn Hữu Thỉnh nào đây?
PHAN THIẾT CÓ ANH TÔI
Anh không giữ cho mình dù chỉ là ngọn cỏ
Đồi thì rộng anh không vuông đất nhỏ
Đất và trời Phan Thiết có anh tôi
Chính ở đây anh thấy biển lần đầu
Qua cửa hầm
Sau những ngày vượt dốc
Biển thì rộng căn hầm quá chật
Khẽ trở mình cát đổ trắng hai vai
Trong căn hầm mùi thuốc súng mồ hôi
Tim anh đập không sao ghìm lại được
Gió nồng nàn hơi nước
Biển như một con tàu sắp sửa kéo còi đi
Những ngôi sao tìm cách sáng về khuya
Những người lính mở đường đi lấy nước
Họ lách qua những cánh đồi tháng Chạp
Trong đoàn người dò dẫm có anh tôi
Biển ùa ra xoắn lấy mọi người
Vì yêu biển mà họ thành sơ hở
Anh tôi mất sau loạt bom tọa độ
Mất chỉ còn cách nước một vài gang
Anh ở đây mà em mãi đi tìm
Em hy vọng để lấy đà vượt dốc
Tân Cảnh
Sa Thầy
Đắc Pét
Đắc Tô
Em đã qua những cơn sốt anh qua
Em đã gặp trận mưa rừng anh gặp
Vẫn không ngờ có một trưa Phan Thiết
Em một mình đứng khóc ở sau xe
Cánh rừng còn kia trận mạc còn kia
Vài bước nữa thì tới đường số Một
Vài bước nữa
Thế mà
Không thể khác
Biển màu gì thăm thẳm lúc anh đi
Em chưa hay cánh đồi ấy tên gì
Nhưng em biết ngày ngày anh vẫn đứng
Anh chưa biết đã tan cơn báo động
Chưa biết tin nhà không nhận ra em.
Không nằm trong nghĩa trang
Anh ở với đồi anh xanh cỏ
Cỏ ở đây thành nhang khói của nhà mình
Đồi ở đây cũng là con của mẹ
Lo liệu trong nhà dồn xuống vai em
Tiếng còi xe Phan Thiết bước vào đêm
Đèn thành phố soi người đi câu cá
Anh không ngủ người đi câu không ngủ
Biển đêm đêm trò chuyện với hai người
Cứ thế từng ngày Phan Thiết có anh tôi.
SANG THU
Bỗng nhận ra hương ổi
phả vào trong gió se
sương chùng chình qua ngõ
hình như thu đã về
sông được lúc dềnh dàng
chim bắt đầu vội vã
có đám mây mùa hạ
vắt nửa mình sang thu
vẫn còn bao nhiêu nắng
đã vơi dần cơn mưa
sấm cũng bớt bất ngờ
trên hàng cây đứng tuổi
XA VẮNG
Xa vắng quá bồn chồn đi hỏi cát
Đường đông người, đâu nhỉ dấu chân em
Xa vắng quá một mình đi hỏi bến
Người sang đò có dặn sóng gì thêm
Xa vắng quá tần ngần đi hỏi chợ
Người mua gương dạo ấy có hay về?
Người mua gương đã một lần trở lại
Soi tưng bừng rồi lặng lẽ quay đi.
TUYẾT TRẮNG
Trời xé mình ra cho tuyết bay
Sợi đêm đan sáng cả ban ngày
Trời sau cơn ốm cây say rượu
Người ở gần ta hay xa đây
Hình như ta gặp mà chưa gặp
Một chút tri âm ở cuối đường
Tuyết trắng đi tìm nơi trắng đậu
Bắt đầu từ những hạt cô đơn.
Mat-xcơ-va, 1987
THƯA THẦY
Trước ngọn thước là con đường xa tắp
Bông hoa nào cũng có vẻ bình yên
Và em tin, sau cay đắng vẫn tin
Những ngọn suối không làm đau bóng lá
Đã vấp ngã, thưa thầy, nhiều vấp ngã
Không ở đâu xa ở giữa con người
Em bước đi hoảng hốt nghĩ về thầy
Đời nhanh quá vui buồn chưa kịp cũ
Đời nhanh quá tóc thầy khói phủ
Giáo án chông chênh bão giật đời thường
Cây trước cửa gió ở ngoài tay với
Thầy yêu trò vật vã với văn chương.
